İnsan ilk başta nefsine bakmalı; yapılışını incelemeli. Kainatta mevcut olan
harikalara göz atmalı. Onları bir bir tetkik etmeli. Bundan sonra Yaradanın (CC)
varlığını istidlal eylemeli. Çünkü kainatta bulunan bütün varlıklar Allah’a (CC)
götüren birer yoldur. O’nun (CC) kuvvetini, kudretini belirten birer hikmettir.
Güzel iş daima iyi bir ustaya delildir.
Bu manayı daha iyi anlatmak için İbn-i Abbas’ın (RA) bir açıklamasını anlatmak
yerinde olur.
Önce bir avet-i kerime meali:
Bu ayetin tefsirinde İbn-i Abbas (RA) şöyle der:
(CC) ismidir. Sen ise, o isim ve sıfatların içindesin. Dışta olanlar onun kudretiyle
olur. İç alemde olanlar onun hikmetiyle olur.”
Allah (CC), Zatını sıfatlarla gizlemiştir. Sıfatını da işlerle örtmüştür. İlim, irade ile
olur. İrade ise, hareketlerle ortaya çıkar. Sanat, yapanı sakladı. Sanat irade ile
belirdi. O (CC) gizliliği içinde saklıdır. Nimetleri yeryüzünde zahirdir. Kudreti
açıktır. Hiçbir şey O’na (CC) benzemez. O (CC), görür ve işitir.”
İbn-i Abbas (RA) Hz.leri burada marifet sırlarını açıklıyor. Bunları hiçbir yerde
görmek mümkün değildir; bu gibi sözlere kolay rastlanılamaz. Bu büyük insana
Peygamber (SAV) şöyle dua etmiştir:
Allah (CC), bizi onların hayrına erdirsin; onlar arasında toplasın.